"Օսմանյան կայսրությունը առաջին պետությունն էր, որը դատավարության ժամանակ ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը", - ասել է Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Էդիտա Գզոյանը՝ անդրադառնալով թուրք վավերագրականների վկայություններին, որոնք ցուցադրվում են Երեւանի Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում՝ ցեղասպանության 110-րդ տարելիցի կապակցությամբ:
"Ապրիլի 23-ին, ժամը 15:00-ին, բացվեց ժամանակավոր ցուցահանդես "Հանցագործությունների փաստաթղթավորում. Հայոց ցեղասպանության փաստաթղթային ականատեսներ": Այս ցուցահանդեսը յուրահատուկ է իր ծավալով, խորությամբ եւ բնույթով: Ներկայացվելու են դիվանագետների, միսիոներների եւ լրագրողների վկայությունները, որոնք Օսմանյան կայսրությունում էին Հայոց ցեղասպանության ժամանակ եւ փաստարկել են այդ հանցագործությունը",- նշել է Գզոյանը: Նրա կարծիքով՝ "հանցագործություն" բառը օգտագործվում է, որպեսզի ընդգծվի այն, ինչ տեղի է ունեցել հայերի հետ. մի ամբողջ ազգի ոչնչացումը եւ "հայկական հարցի" լուծումը: Հաղորդագրության մեջ մեջբերվում են նաեւ թուրք վավերագրականների վկայությունները:
"Օսմանյան կայսրությունում կան նաեւ մի քանի մարդիկ, ովքեր փաստագրել են Հայոց ցեղասպանությունը: Մենք անդրադառնում ենք Կոնստանտինոպոլի դատավարությանը: Օսմանյան կայսրությունը առաջին պետությունն է, որը դատավարության ժամանակ ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը":
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի ցուցահանդեսում ցուցադրվում է նաեւ Վատիկանի կողմից հրատարակված Հայոց ցեղասպանության մասին յոթ հատորյակի գիրքը, ինչպես նաեւ հոդվածներ, հիշողություններ, օրագրեր, զեկույցներ, լուսանկարչական փաստաթղթեր, ֆիլմեր, հայ առաքյալների եւ որբ երեխաների անձնական իրեր: "Այս տարի մի շարք ցուցահանդեսներ են նախատեսվում նաեւ այլ երկրներում: Ապրիլի 23-ին եւ 24-ին Մոսկվայի եւ Սանկտ Պետերբուրգի հայկական թանգարաններում նախատեսված է ցուցահանդեսների պաշտոնական բացումը ("Հայ ընտանիքի հետքերով") ։
Ցուցահանդեսներ կկազմակերպվեն Լեհաստանում եւ եվրոպական այլ երկրներում",- ասել է Գզոյանը: Նա նաեւ նշել է, որ Զորյան ինստիտուտի հետ համագործակցությամբ կազմակերպվել է ցուցահանդես՝ հայոց ցեղասպանության ժամանակ կանանց ճակատագրի մասին: Համաձայնագիր է ձեռք բերվել, որ այս տարվա ապրիլ-հունիս ամիսներին այն կցուցադրվի ԱՄՆ-ում, Կանադայում եւ Բրազիլիայում:
"Հոկտեմբերին Երեւանում նախատեսվում է ցուցահանդես կազմակերպել այլ թանգարանների հետ համագործակցությամբ: Այն նվիրված կլինի հայ մտավորականներին, որոնցից Կոմիտասը գլխավոր կերպարն է: "Միջոցառումը կանցկացվի Կոմիտաս թանգարանում",- ասել է Գզոյանը: Նրա խոսքով՝ ապրիլի 29-ին Աբովյան քաղաքում կբացվի "Մի կտավի պատմություն" ցուցահանդեսը, որը կվերաբերի հայոց ցեղասպանության ժամանակ կանանց տառապանքներին: Ապրիլի 30-ին Գյումրիում կբացվի "Հայ կին՝ ցեղասպանության զոհ եւ հերոս" ցուցահանդեսը, իսկ թանգարան-ինստիտուտի կողմից ստեղծված պաստառները կուղարկվեն արտասահման:
"Այս տարի երկու անուն կավելացվի հիշատակի պատին, որտեղ նշվում են այն մարդկանց անունները, ովքեր նպաստել են 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը. Ռաֆայել Լեմկինը, ով առաջարկել է "ցեղասպանություն" տերմինը, եւ Լուիս Դարտիգը, ֆրանսիացի փոխծովակալը, ով որոշել է նավարկել Մուսա Դագ եւ փրկել 4000 հայերին առանց իր ղեկավարների հավանության",- ասել է Գզոյանը: Եվ վերջապես, մայիսի վերջին, միջազգային գիտական մեծ կոնֆերանս կանցկացվի Հայաստանում, որը նվիրված է Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցին:
